พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เสด็จพระราชดำเนินประพาสแหลมมลายู รัตนโกสินทร์ศก พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เสด็จพระราชดำเนินประพาสแหลมมลายู รัตนโกสินทร์ศก 109 (พ.ศ.2433) โดยเสด็จออกจากกรุงเทพฯในวันที่ 16 เมษายน ร.ศ. 109 (พ.ศ.2433) โดยทางเรือถึงชุมพร แล้วเสด็จทางบกข้ามมายังระนอง ลงเรืออีกครั้ง อ้อมแหลมมลายู และเสด็จกลับถึงกรุงเทพฯ ในวันที่ 15 มิถุนายน ร.ศ.109 (พ.ศ.2433) รวมเวลา 2 เดือน ทรงแวะเยี่ยมเยียนราษฎรหัวเมืองต่าง ๆ ตามรายทางที่เสด็จผ่าน ในการเสด็จครั้งนี้ พระองค์ทรงบันทึกเรื่องราวต่าง ๆ ไว้อย่างละเอียด เท่าที่ทราบมีอยู่ 2 ฉบับคือ พระราชนิพนธ์ “ระยะทางเสด็จพระราชดำเนินประพาสทางบก ทางเรือ รอบแหลมมลายู รัตนโกสินทร์ศก ๑๐๙” เป็นลายพระราชหัตถ์ล้วน ๆ ด้วยดินสอ ตัวหวัดสวยงาม เป็นบันทึกส่วนพระองค์ละเอียดมาก และอีกฉบับหนึ่งเป็นพระราชหัตถ์เลขาพระราชทานสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รีศมีฯ กรมพระจักรพรรดิพงษ์ “เรื่องเสด็จประพาสแหลมมลายู” เป็นเนื้อหาเดียวกัน ในที่นี้ได้คัดลอกฉบับที่ 2 เฉพาะเกี่ยวกับเมืองตะกั่วป่ามาให้อ่านกัน ที่นี่